หน้าที่ของวิญญาณ (วิญญาณกิจ) ของ วิญญาณ (ศาสนาพุทธ)

คัมภีร์วิสุทธิมรรคของพระพุทธโฆสะและคัมภีร์อภิธัมมัตถสังคหะของพระอนุรุทธาจารย์ กล่าวว่าวิญญาณมีหน้าที่ 14 อย่าง[4][5] คือ

  1. ปฏิสนธิ สืบต่อภพใหม่
  2. ภวังคะ เป็นองค์ประกอบของภพ
  3. อาวัชชนะ คำนึงถึงอารมณ์ใหม่
  4. ทัสสนะ เห็นรูป (ตรงกับจักขุวิญญาณ)
  5. สวนะ ได้ยินเสียง (ตรงกับโสตวิญญาณ)
  6. ฆายนะ ได้กลิ่น (ตรงกับฆานวิญญาณ)
  7. สายนะ รู้รส (ตรงกับชิวหาวิญญาณ)
  8. ผุสนะ ถูกต้องโผฏฐัพพะ (ตรงกับกายวิญญาณ)
  9. สัมปฏิจฉนะ รับอารมณ์
  10. สันตีรณะ พิจารณาอารมณ์
  11. โวฏฐัพพนะ ตัดสินอารมณ์
  12. ชวนะ เสพอารมณ์
  13. ตทาลัมพณะ รับอารมณ์ต่อจากชวนะก่อนจะกลับสู่ภวังค์
  14. จุติ เคลื่อนจากภพปัจจุบันเพื่อจะไปสู่ภพหน้า